ลักษณะการตกแต่งลายไทยเป็นอย่างไร

ลวดลายการตกแต่งแบบดั้งเดิมของไทยมีชื่อเสียงในด้านความซับซ้อนของสีสันทางศาสนาและองค์ประกอบทางธรรมชาติที่ผสมผสานกับวัฒนธรรมทางพุทธศาสนาศิลปะในวังและงานฝีมือพื้นบ้าน ลักษณะสำคัญและหัวข้อที่พบบ่อยของลวดลายประดับไทย มีดังนี้

1. พุทธศาสนาและองค์ประกอบในตำนาน

ลายดอกบัว: เป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์และความเพลิดเพลิน มักพบในภาพจิตรกรรมฝาผนังของวัด พระพุทธรูปและสิ่งทอ

พญานาค: เทพพญานาคในตำนานมักปรากฏบนบันไดวัด ราวบันได หรือกรอบประตูเป็นรูปโค้งคดเคี้ยว

นกปีกทอง (ครุฑ): นกเทพในศาสนาฮินดูและพุทธ สัญลักษณ์ของราชวงศ์ไทย มีลวดลายส่วนใหญ่ใช้ในสถาปัตยกรรมและเครื่องประดับของราชวงศ์

เจดีย์และใบโพธิ์: แสดงถึงความเชื่อทางพุทธศาสนาและมักพบในวัดแกะสลักหรือตกแต่งเทศกาล

2. รูปแบบธรรมชาติและพืช

เถาวัลย์กับหญ้าม้วน: ได้รับอิทธิพลจากลวดลายของอินเดีย “Kala” แสดงพลังชีวิตด้วยเส้นโค้งที่ราบรื่น

ดอกไม้เมืองร้อน: เช่นดอกมะลิ, ดอกไข่, กล้วยไม้ ฯลฯ ส่วนใหญ่ใช้ในสิ่งทอ (เช่นผ้าไหมไทย) หรือไม้แกะสลัก

ใบปาล์มและใบตอง: เป็นสัญลักษณ์ของความเป็นเขตร้อนมักพบในงานฝีมือและของตกแต่งบ้าน

3. รูปทรงเรขาคณิตและรูปแบบสมมาตร

ลายไทย (Lai-Thai): ประกอบด้วยลายเพชร หยัก หรือหยักอย่างต่อเนื่อง เพื่อใช้ในงานก่อสร้าง งานเซรามิค หรือเครื่องเขิน

โมเสคโมเสค: วัดมักใช้กระจกสี, ทองคำเปลวประกบเป็นลวดลายทางเรขาคณิต เช่น ตกแต่งวัดพระแก้ว กรุงเทพฯ

4. สัตว์และสัตว์ของพระเจ้า

ช้าง (ช้าง): เป็นสัญลักษณ์ของความแข็งแรงและความเป็นสิริมงคล ลวดลายที่พบได้ในการแกะสลักไม้ ภาพวาด หรือธงเฉลิมฉลอง

ปลา (ปลา): แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ในพระพุทธศาสนา มักพบในภาพจิตรกรรมฝาผนังวัด หรือตกแต่งงานประเพณีลอยกระทง

5. การใช้ลวดลายในงานฝีมือแบบดั้งเดิม

มัดหมี่คราม: งานหัตถกรรมผ้าไหมของภาคอีสาน โดดเด่นด้วยลวดลายเรขาคณิตและธรรมชาติ

ร่มกระดาษเชียงใหม่ (Sa Paper Umbrellas): ดอกไม้วาดด้วยมือหรือฉากพื้นบ้านที่มีสีสันสดใส

เครื่องเขินทองสีดำ (Lacquerware): ภาพวาดตำนานหรือลวดลายธรรมชาติในสีทองและสีพื้นส่วนใหญ่เป็นสีดำหรือสีแดง

6. สัญลักษณ์สี

สีทอง: สื่อถึงพระพุทธศาสนาและพระบรมวงศานุวงศ์ นิยมใช้ในการตกแต่งวัดและศาล

สีแดง, สีเขียว, สีฟ้า: สีตัดกันที่สดใสสะท้อนให้เห็นถึงความหลงใหลในวัฒนธรรมเขตร้อนมักพบในการตกแต่งวันหยุดและเสื้อผ้าแบบดั้งเดิม

การใช้งานที่ทันสมัย

ยังคงนำลวดลายไทยโบราณมาประยุกต์ใช้กันอย่างแพร่หลายในการออกแบบที่ทันสมัย อาทิ

การออกแบบบ้าน: หมอนอิง, ผ้าม่านเข้าไปในเถาหรือลายดอกบัว

แฟชั่น: พิมพ์หรือเย็บปักถักร้อยในชุดไทย

ศิลปะการสัก: ลายพุทธศาสนาอันศักดิ์สิทธิ์หรือลายพญานาค